Leon Uijttewaal, lead architect Industriële Automatisering

Interview 3 juli 2019

Rijkswaterstaat renoveert of vervangt de komende jaren meer dan 100 bruggen, tunnels en sluizen. Daarbij wordt gekeken hoe de nieuwste technieken kunnen worden toegepast om de constructies en installaties zodanig te vernieuwen dat ze klaar zijn voor de toekomst; ook op IT-gebied.

De IT-systemen en Industriële Automatisering van al die objecten zijn vanuit de aanvraag in de markt indertijd over het algemeen verzorgd door verschillende leveranciers. Die hebben daarvoor steeds ieder hun eigen oplossingen gebruikt, wat ervoor heeft gezorgd dat het huidige IT-landschap erg divers is. Nu de renovatie gepland staat wil Rijkswaterstaat uniformiteit in de systemen aanbrengen, en dus heeft het grote vervangingsproject een belangrijke IT-component. We spreken hierover met Leon Uijttewaal, Lead Architect Industriële Automatisering bij Rijkswaterstaat en nauw betrokken bij de renovatie van bruggen, tunnels en sluizen, zoals de Wantijbrug en de Heijenoordtunnel.

De Wantijbrug in de autoweg N3, tussen Papendrecht en Dordrecht

Complexiteit te lijf

Rijkswaterstaat wil in de toekomst in staat zijn beter in te spelen op technologische veranderingen, vertelt Uijttewaal. 'Denk aan digitaliseringsthema’s zoals smart mobility. Stel dat elke auto straks slim is, dan kun je je afvragen of je bij elke brug of tunnel nog wel afsluitbomen nodig hebt om het verkeer fysiek te stoppen. Boven de weg bevinden zich nu nog wat wij dynamische verkeersmanagementsystemen noemen, de bekende matrixborden. In de toekomst zijn die mogelijk ook niet meer nodig, omdat alle informatie die je nodig hebt direct in je auto beschikbaar is.'

Dit soort technologische ontwikkelingen hebben een grote impact op wegen, bruggen, sluizen en tunnels. Want de infrastructuur moet hier tijdig op voorbereid worden. 'Belangrijk is dat de technologische ontwikkelingen niet stilstaan. Nu staat smart mobility vol in de aandacht, maar straks spelen er weer andere ontwikkelingen. Daar moet je dus ook rekening mee houden.'

Wendbaarder en veiliger

'Je kunt natuurlijk niet alles voor zijn, maar wij proberen door een vergaande standaardisering wendbaarder te worden. Zo zullen we in de toekomst sneller en beter kunnen inspelen op dit soort veranderingen.' Daarnaast wordt veel van de complexiteit weggenomen door de standaardisering en bovendien de kosten nemen af.

'Verder kan de beveiliging zo nog beter geregeld worden', stelt Uijttewaal. 'En dat is belangrijker dan ooit. We willen wendbaar zijn en ons wapenen tegen cyber-risico’s. Hiermee bescherm je de burgers en de economie, dat is een grote verantwoordelijkheid. Een vergaande standaardisatie helpt om dat voor elkaar te krijgen.'

Verschillende werelden samenbrengen

Hoe die standaardisatie in zijn werk gaat, legt Uijttewaal uit aan de hand van een brug die open gaat waarbij het verkeer moet worden gestopt. Daarvoor gebruik je niet alleen industriële automatiseringssystemen en werktuigbouw installaties zoals slagbomen en brugbediening. 'Een brugwachter heeft veel aanvullende informatie nodig. Denk aan videobeelden van het brugdek, scheepsinformatie, of informatie over hulpdiensten die eerst doorgang moeten krijgen. Dat zijn vooral IT-systemen en applicaties.'

Die twee werelden brengt Rijkswaterstaat steeds dichter naar elkaar toe. Alleen is het daarbij een uitdaging om de korte levenscycli die IT kenmerkt af te stemmen op de langere levensduur van het civiele deel van een brug, tunnel of sluis. De ontwikkelingen in de IT gaan namelijk veel sneller dan die van zoiets als de aansturing van een brugmotor. Maar ondanks deze verschillende levenscycli, moet alles naadloos blijven samenwerken.

'Ook al is elke brug, sluis of tunnel net iets anders, er zijn vooral ook veel overeenkomsten.'

Functionele ketens

Dankzij standaardisatie kan het onderhoud en beheer slimmer geregeld worden. En dat doet Rijkswaterstaat door naar functionele ketens te kijken en door koppelvlakken te definiëren naar de andere systemen. Van een camera op een brug tot aan het beeldscherm van de brugwachter en alles wat er aan techniek tussen zit, is een voorbeeld van een functionele keten. 'Dat videosysteem kun je geruisloos vernieuwen, zonder dat je meteen alles aan een brug hoeft te vervangen.'

Deze functionele keten heeft één levenscyclus. 'Het is een standaardbouwblok die je kunt hergebruiken of breder inzetten. Want ook al is elke brug, sluis of tunnel net iets anders, er zijn vooral ook veel overeenkomsten. Daarom proberen we deze koppelvlakken zo eenvoudig mogelijk te houden en de intelligentie zoveel mogelijk in de meest logische functionele keten te stoppen.'

Werken volgens architectuur

Dit gebeurt allemaal niet zomaar uit de losse pols, hier wordt architectuur voor gebruikt. Uijttewaal: 'Wij hebben een business architectuur, zodat we weten wat de behoeften van onder andere de weggebruikers en onze bedienorganisatie zijn. Zodat we vervolgens de techniek daar optimaal op kunnen uitrusten.' Daarnaast is er een informatie- en data-architectuur, waarin te zien is hoe de informatiestromen lopen. Tot slot is er nog een technologische architectuur. 'We gebruiken het TOGAF-model, een architectuur-framework waarbij je de visie als beginpunt neemt en waarna je via alle architectuurlagen uiteindelijk de techniek realiseert.'

'Mijn rol als architect is niet alleen om hier richting aan te geven, maar ook om de samenhang te borgen. Want je kunt misschien wel tien stappen vooruitkijken, soms moet je iets in kleine stappen uitvoeren, omdat je niet meteen naar het eindpunt kunt.'

Bovendien is het essentieel dat de winkel openblijft. 'Het verkeer moet zolang mogelijk kunnen doorrijden. En vooral de veiligheid moet geborgd zijn. Dat heeft altijd de hoogste prioriteit.'