Henk Vriens: ‘Indutten is geen optie’

Want ook in het weekend, tijdens feestdagen, ’s avonds, diep in de nacht of ’s ochtends héél vroeg houden Rijkswaterstaat-collega’s Nederland draaiende. ‘Nachtdienst zit in je of niet.’

Dit jaar werkt Henk Vriens 40 jaar bij Rijkswaterstaat, waarvan 34 jaar op deze plek. ‘Ik zeg weleens gekscherend: we begonnen met 1 computer en 1 multomap, en kijk ons nu eens zitten.’ Elk van de 3 bureaus is voorzien van 8 monitors, een telefoon en marifoonverbinding met scherm, en dan nog 2 grote tv-schermen waarop je alle scheepvaartbewegingen ziet.

De CMIJ is gevestigd in de bedieningsruimte van de Houtribsluizen. Rondom kijk je uit over het Markermeer en IJsselmeer. Henk: ‘Voor ons werk is het weer heel belangrijk. Op deze locatie maak je het weer echt mee. Als bonus zie ik hier in de zomer de mooiste zonsopkomsten en zonsondergangen.’

22.00 uur: begin dienst

De avondploeg is de deur nog niet uit of Henk zet zijn headset op en gaat aan de slag: ‘Alle schepen, alle schepen, alle schepen. Dit is de Centrale Meldpost IJsselmeergebied van Rijkswaterstaat. De volgende scheepvaartberichten zijn van kracht...’

Via marifoonkanaal 1 zendt de CMIJ actuele scheepvaartinformatie uit, waaronder weersomstandigheden, -verwachtingen, windwaarschuwingen en eventuele beperkingen op bepaalde vaarwegen. Indien nodig wordt het bericht elk uur aangepast. ‘…Einde van dit uurbericht. Uit.'

3 hoofdtaken

De CMIJ heeft 3 hoofdtaken: scheepvaartinformatie verstrekken, operationeel peilbeheer en coördinatie bij calamiteiten. Henk: ‘In deze baan moet je tegen drukte én stilte kunnen. Indutten is geen optie. Bij een calamiteit moet je snel schakelen en prioriteiten stellen. Peilbeheer is een rustigere taak, maar daar moet je ook scherp voor zijn.’

0.04 uur: 3 teiltjes water

Henk rolt van het ene bureau naar het andere voor het operationeel peilbeheer voor het IJsselmeer, Markermeer en de Veluwse randmeren. Henk grapt bescheiden: ‘Ik zit hier eigenlijk gewoon met 3 teiltjes water te spelen.’

Hoeveel water er in welk ‘teiltje’ gaat hangt af van verschillende factoren. Zoals de aanvoer vanuit de IJssel en regionale wateren, de wind, windrichting en regen. Henk loopt alle meetdata en verwachtingen na en voert berekeningen uit: ‘Met wat er nu aankomt stijgt het IJsselmeerpeil 3,7cm als wij niets doen. Het district Midden-Nederland bepaalt een streefpeil. Als het peil daarboven komt, voeren we water af naar de Waddenzee (spuien). Als het peil te laag wordt houden we het juist vast.’

Spuien is weer een ingewikkelde puzzel op zich. Henk: ‘Als het waterpeil op de Waddenzee hoger is dan het IJsselmeer loopt het water niet weg. Eb en vloed spelen een rol, maar vooral de windrichting. Wind richting de sluizen verhoogt het waterpeil. Dus wij kijken altijd een paar dagen vooruit voor onze berekeningen en planning.’

Henk zet spuiopdrachten klaar voor de sluisoperators voor overmorgen en zegt lachend: ‘De ochtenddienst controleert of ik niet heb zitten slapen en verstuurt ze dan. Een dubbele check is nooit verkeerd bij zo’n belangrijke taak. Zonder dollen, ik ben er trots op dat wij dit met elkaar op de post doen.’

Alle hens aan dek: dak eraf!

‘Gisternacht was het aanpoten. Een schipper voer tegen een brug. Het dak van zijn stuurhut lag er helemaal af.’ De hectiek zie je terug in het logboek: '0.01 Melding', '0.03 Mobiel verkeersleider en Officier van Dienst ingeschakeld', '0.05 politie gesproken'.

Henk: ‘Er komt in 1 keer een lading werk op je af. De telefoon staat roodgloeiend. Politie, ambulance, brandweer. Iedereen kijkt naar jou voor informatie. Bij grotere incidenten ook directeuren en het Crisis Informatie Centrum. Tegelijkertijd drijft het dak in de vaarweg, moet ik het overige scheepvaartverkeer waarschuwen en een aannemer inschakelen voor de schade. Je moet het hoofd koel houden. Ik hou ervan om de spin in het web te zijn die iedereen verbindt.’

‘Hier op de post moet je op alles voorbereid zijn. Een koe in het water, storingen en stremmingen, brand aan boord, zinkende schepen, dodelijke ongevallen. Recreatievaarders onderschatten het IJsselmeergebied. Het water wint áltijd. Ik heb weleens 3 gezonken schepen in 1 dienst gehad! De paniek en noodkreten die wij horen, dat maakt altijd indruk.’

‘Ik zal ook nooit vergeten hoe een schipper ongebruikelijk kalm over de marifoon doorgaf: 'Ik ben gezonken'. Ik reageerde, enigszins verbaasd: 'Dat lijkt me sterk als je me oproept via de marifoon.' Bleek dat hij in een ondieper gedeelte gezonken was. Zijn hele schip lag onder water, behalve de stuurhut. De marifoon deed het nog. Een hele vreemde gewaarwording.’

3.58 uur: nachtdier

Op Henks bewegingen na is het al een aantal uur doodstil. De verwarming kraakt. Op de scheepvaartmonitors varen nog enkele schepen. De rest ligt voor anker. Nederland slaapt, maar Henk zit nog vol energie en werkt gestaag door aan het peilbeheer en de spuiopdrachten.

Hij handelt informatie- en adviesverzoeken af, plaatst een teletekstbericht, maakt een waterbericht met alle peiloverzichten voor op rws.nl, checkt elk uur de weersomstandigheden en of het scheepvaartbericht nog actueel is en zo niet, dan spreekt hij het opnieuw in.

Henk: ‘Ik werk het liefst de avond- of de nachtdienst. Ochtenddienst is leuker voor mijn vrouw, want dan ben je 's avonds thuis, maar ik zal daar nooit aan wennen. Ik slaap slecht als ik er zo vroeg uit moet. Geef mij maar de late en de nacht. De tijd vliegt voorbij. Nachtwerk zit in je of niet.’

6.00 uur: einde dienst

Denderende vrachtwagens over de Houtribbrug doorbreken de kalmte van de nacht. Vanaf een uur of 5 komt het wegverkeer langzaam op gang. Tegen zessen kijkt Henk op richting parkeerplaats: ‘Heee, ik zie koplampen!’ De ochtenddienst.

Henk draagt het stokje over en dan zit zijn dienst er alweer op. Het is nog donker, maar de fluitende vogels verraden dat het snel licht wordt. Snel naar bed, want vannacht waakt Henk weer op de CMIJ.

24/7 open

De CMIJ is 24/7 open. Na de nachtdienst neemt de ochtend- en daarna de avonddienst het stokje over. Net als in de nacht zijn er 3 hoofdtaken:

1. Verkeersmanagement: nautische informatievoorziening, scheepvaartberichtgeving, meldingen ontvangen
2. Watermanagement: dagelijks operationeel peilbeheer IJsselmeergebied
3. Crisismanagement: incidenten/calamiteiten afhandeling

In de CMIJ komt alles voorbij: noodmeldingen, het opstarten van zoek- en reddingsacties, rampen- en incidentbestrijding, het informeren van scheepvaart en collega’s, en toezicht houden op de verschillende vaarwegen. Kortom: een spannende en uitdagende baan.