De Noordzee is eigenlijk één grote snelweg

‘Wij houden vanuit de lucht toezicht op zee’

Vlog 3 oktober 2022

Marcel is Mission Commander bij Rijkswaterstaat. Dat is echt zo spannend als het klinkt. Vanuit het vliegtuig van de Kustwacht houdt hij toezicht op de Noordzee. Denk aan milieucontroles, mensen in nood, mensensmokkel en illegale lozingen. Wij vliegen met Marcel mee. Wat is er aan de hand bij het schip dat verdacht wit schuim meldt? Wie wordt er op heterdaad betrapt? En hoe kan de handhaving vanuit de lucht illegale lozingen voorkomen?

VOICE-OVER: Tienduizend medewerkers van Rijkswaterstaat werken aan het beheer van onze wegen en wateren. En dat doen ze ook vanuit de lucht. Marcel is mission commander. En ja, dat is echt zo spannend als dat het klinkt. (In gele letters verschijnt de beeldtekst: Ingezoomd. Marcel stapt een loods van de Kustwacht binnen.) RUSTIGE MUZIEK MARCEL: Wat wij doen met het vliegtuig zijn algemene handhavingstaken en toezichthoudende taken vanuit de lucht op zee. We zien op zee van alles gebeuren natuurlijk: olielozingen, mensensmokkel. We houden milieucontrole, toezicht op de visserij, toezicht op mijnbouw, maar ook mensen in nood, schepen in nood, kitesurfers die van de kust afdrijven. Eigenlijk is de Noordzee ook gewoon één grote snelweg, waar allerlei activiteiten plaatsvinden. En ja, iedereen die daar gebruik van maakt heeft zich ook aan regels te houden. Daar houden wij toezicht op. (Hij kijkt in een map met zeekaarten.) MARCEL: De Kustwacht is een interdepartementale organisatie. Dat wil eigenlijk zeggen een samenwerkingsverband. De Kustwacht wordt gevormd door een aantal ministeries. Die leveren mensen en middelen om die Kustwachttaken gezamenlijk uit te voeren. Vaak worden de mensen achterin, wij dus, de mission commander, geleverd door Rijkswaterstaat, maar dat kan ook zijn: de Belastingdienst, in de vorm van Douane, of de Koninklijke Marechaussee. Daarnaast zitten er nog piloten van Defensie aan boord. Dat kan zijn van de Koninklijke Marine of van de Koninklijke Luchtmacht. Wat Rijkswaterstaat in de lucht doet is eigenlijk toezicht houden op milieu, maar omdat we met een gemixte crew werken zijn we dusdanig opgeleid dat we elkaars taken kunnen opvangen als dat mogelijk is. Alleen, mijn taakaccent ligt iets meer bij milieu en dat van de Koninklijke Marechaussee meer bij smokkel van mensen, bijvoorbeeld. (Met een collega stapt Marcel over de landingsbaan. Ze stijgen op met een vliegtuigje waarop Kustwacht staat. Aan boord draagt Marcel een headset.) HEROÏSCHE MUZIEK Wat we doen, is: vanuit hier sturen we het vliegtuig aan. Je vertelt de piloten waar je heen wil, hoe hoog, hoe laat je er wil zijn, welke route je daarvoor neemt. Verder ben ik verantwoordelijk voor de communicatie met de Kustwacht. (Hij kijkt uit het vliegtuigraam.) MARCEL: We hebben een melding gehad van een vaartuig. Dat ligt ten anker en heeft wat wit schuim om zich heen zien drijven. Dus daar gaan we eerst eventjes kijken en mogelijk kunnen we zien of het daar om een verontreiniging gaat of dat het misschien iets anders is. MARCEL: We zagen daar dat het water al dusdanig stillag dat er veel algen omhoogkomen. Dat is wat je vaker ziet. En we vermoeden dan ook dat hij... dat hij die algen in de vorm van het schuim gezien heeft. En... we vervolgen onze route. (Ze vliegen verder tussen de wolken.) VREDIGE MUZIEK Van jongs af aan zit het erin. Als er iets gebeurt, wil ik vooraan staan. Eigenlijk was ik werkzaam bij de Koninklijke Marine. Op de Lynx-helikopter ben ik onder andere rescue-zwemmer geweest. Negen maanden per jaar was ik van huis en toen kwam de eerste kleine en toen dacht ik: misschien wordt het tijd om iets meer thuis te zijn. Toen kwam er een functie voorbij bij Rijkswaterstaat als hydrografisch surveyor. Dus eigenlijk met de zeegaande zeeschepen van Rijkswaterstaat doordeweeks de zee op, en ik heb dat toen 2,5 jaar gedaan. Op een gegeven moment was er iemand in nood. Ik zat op dat schip bij Rijkswaterstaat en er werd 20 kilometer verderop een persoon vermist die in het water terechtgekomen was vanaf een schip. En ja, wij gingen er met 5 knoopjes naartoe en werden ingehaald door reddingsboten, speedboten, het vliegtuig onder andere, en ik keek naar boven en ik denk: ja... eigenlijk hoor ik daar te zitten en niet hier. Dus daar is waar de actie is. Toen wist iemand mij te vertellen op dat schip: Goh, er zit er ook eentje aan boord van ons. Dus gesolliciteerd, aangenomen en helemaal gelukkig hier. (Hij bekijkt beelden van vaartuigen.) De Noordzee is een van de drukst bevaarde zeeën ter wereld, dus het is niet zo dat wij ieder vaartuig dat zich daar bevindt kunnen inspecteren. Maar heel veel schepen die zich op de Noordzee bevinden, dat is ook gewoon routine. En het is juist de truc om daar de schepen tussenuit te vissen waarvan wij denken dat het mogelijk interessant is om die nader te inspecteren. (Voor hem is zijn collega aan het werk.) We zien een zeiljacht varen in de buurt van een olieplatform. Een olieplatform heeft een veiligheidszone van 500 meter om zich heen. Daar mag je niet binnen komen, voor de veiligheid van het platform én het vaartuig. Wat wij dan doen, is: daarnaartoe, foto's nemen van de situatie, en we proberen contact te krijgen met het desbetreffende zeiljacht om hem te vertellen dat hij de andere kant op moet, en soms ook om hem te vertellen dat hij daar een proces-verbaal voor krijgt. RADIOCOMMUNICATIE TUSSEN DE KUSTWACHT EN HET ZEILJACHT MARCEL: Hebbes. Oké. (Marcel loopt door het vliegtuig.) RUSTIGE MUZIEK Onze vluchten zijn zeker ook... hebben een preventieve werking. Als je 10, 15 jaar geleden keek, dan hadden we bij een vieruursvlucht acht tot twaalf olievlekken van minerale olie, dus illegale lozingen. Tegenwoordig zien we die niet meer en dat komt door intensief patrouilleren, een lik-op-stukbeleid. En als je echt het verschil hebt kunnen maken vanuit de lucht, dat je mensen hebt kunnen helpen die hulpbehoevend zijn, ja, dan maakt dat de dag wel compleet. (In gele letters verschijnt de beeldtekst: Ingezoomd. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijkswaterstaat. Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Beeldtekst: Meer weten over werken bij Rijkswaterstaat? Kijk op werkenbij.rws.nl. Een productie van Rijkswaterstaat. Copyright 2022.) DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT NOG EVEN VERDER EN STOPT DAN