Merijn kijkt mee: bouwen aan de Nieuwe Sluis Terneuzen

Interview 14 oktober 2020

Terneuzen: voor schippers een bekende plaats, maar voor de gewone Nederlander niet zo bekend. Je komt er alleen als je er woont of op vakantie gaat. De kans dat veel mensen de in aanbouw zijnde Nieuwe Sluis gaan zien is dan ook klein. Zonde, want het is een machtig bouwwerk.

In 2023 is de Nieuwe Sluis bij Terneuzen af. Het is geen sluis waar je makkelijk overheen kijkt: letterlijk, want de Nieuwe Sluis komt boven de bestaande Oost- en Westsluis uit, voorbereid op de stijgende zeespiegel. Ik maakte voor Bright een video over de werkzaamheden en het belang van de sluis en natuurlijk de technologie die daarbij gebruikt wordt.

(Beeldtitel: Bright builders. Aflevering 1. Merijn Doggen:) RUSTIGE MUZIEK MERIJN DOGGEN: Hierachter wordt een sluis gebouwd die zo lang is dat je de Euromast er 2 keer liggend in kan leggen, die zo breed is dat je er een snelweg in kan leggen van 2 x 3 rijstroken en zo diep dat je er een flatgebouw van 5 verdiepingen in kan onderdompelen. Een enorm bouwwerk dus. Maar al die bouwwerkzaamheden worden in de gaten gehouden door zulke kleine sensoren. (Hij toont een sensor.) Hoi, ik ben Merijn van Bright. Hier achter mij is Rijkswaterstaat samen met de Vlamingen bezig om een van de grootste sluizen ter wereld te bouwen. En ik kan je vertellen, dat ziet er indrukwekkend uit. (De sluis in aanbouw vanuit de lucht. Merijn wandelt langs een bord met kledingvoorschriften. Ergens binnen trekt hij laarzen en een blauw hesje aan, waarna hij een helm opzet. Later loopt hij door zand.) STUWENDE MUZIEK We zijn hier in Terneuzen, op het bouwterrein van de Nieuwe Sluis een nieuwe toegangspoort tot het Kanaal Gent-Terneuzen. En hier komen straks enorme zeeschepen doorheen. (Een brug staat open voor een containerschip.) Die gaan vanaf hier vaak naar de haven van Gent en in de toekomst zelfs helemaal naar Parijs. Want de zogenaamde Seine-Scheldeverbinding is in de maak. Maar er moet nog een stukje kanaal worden gegraven in Noord-Frankrijk voordat dat kan. Dus nog even geduld tot 2027. (Beeldtekst: Buitenhoofd Nieuwe Sluis.) Straks dalen we af naar de bodem van de sluis maar eerst wil je natuurlijk weten wat er zo bijzonder is aan deze sluis. Nou, ten eerste: de afmetingen. Ik weet niet of je weleens een sluis in het Panamakanaal hebt gezien? Daarmee kan je het vergelijken. Door de sluizen van Terneuzen varen per jaar zo'n 65.000 schepen en dat aantal groeit. Dus was er een nieuwe sluis nodig, en, ja, als je dan een nieuwe sluis aanlegt dan kan je die beter gelijk een stukje groter maken want de schepen worden in de toekomst ook steeds groter. En om je een idee te geven: de schepen die nu hier doorheen gaan door dit sluizencomplex, kunnen maximaal 5.000 containers meenemen. Strakjes, als de Nieuwe Sluis af is kunnen hier schepen doorheen met 12.000 containers aan boord. In totaal wordt deze sluis 427 m lang, 55 m breed en bijna 16,5 m diep. Dat is haast net zo groot als de grootste sluis ter wereld die hier 30 km verderop in Antwerpen ligt. (Op een toren stapt hij op een man af.) MERIJN: Hé Wilbur. WILBUR VAN BEIJNEN: Hallo. Hoe is het om hieraan te werken? Het is de complexiteit van het project, alle disciplines die je maar kan bedenken die nodig zouden kunnen zijn voor zo'n project, zijn hier aanwezig. Dan ben ik een nerd, maar is dit alleen maar rouwdouwen of zit hier ook nog vette technologie in? Het is hele vette technologie en rouwdouwen tegelijk. Want dat rouwdouwen: die torenflats gaan straks op roldeuren en die moeten open en dicht kunnen, maar ze moeten ook bestuurd kunnen worden. Al met al een heel complex en mooi werk waar ik nu al 5,5 jaar aan werk, en straks als het klaar is dan voel ik toch wel enige trots, zeg maar, als ik hier dan voorbij kom rijden. Dan denk ik: daar heb ik mooi m'n steentje aan bijgedragen. Ik ben benieuwd, kunnen we gaan kijken? -Zeker. (Een kraan hijst iets op. Aan een graafmachine is een frees bevestigd die in beton snijdt. Merijn en Wilbur staan in een lift. Ze dalen af naar de bodem van een bouwkuip. Als ze beneden in de diepe kuip zijn aangekomen, kijken ze om zich heen. Later zijn ze weer boven.) LEVENDIGE MUZIEK Die kuip is echt 22 m diep, hè? -Ja, 22 m onder NAP om precies te zijn. En die bouwkuip is in feite het eerste stadium van het buitenhoofd straks van de Nieuwe Sluis. Eigenlijk de ingang. Daar heb je de Westerschelde. Via het buitenhoofd kom je de sluis in. Wat gebeurt er in het sluishoofd? -Daar komen belangrijke functies samen. We gaan twee deuren bouwen, of eigenlijk twee deurkassen en daar kunnen twee sluisdeuren straks in. Maar die zijn dus heel groot, want die moeten heel die kuip vullen. WILBUR: Ja, die zijn 25 m hoog. Dat zijn eigenlijk flatgebouwen op zich, een soort van rijdende kathedralen. MERIJN: Nu is het zo dat als ik een kuil graaf op het strand dan stroomt die gelijk vol met water, waarom loopt deze kuip niet vol met water? De bouwkuip heeft waterdichte wanden en een waterdichte vloer. MERIJN: Maar dat is niet genoeg. Ook de grondwaterstand moet naar beneden. Klinkt simpel, maar in de jaren 60 bij de bouw van de bestaande sluizen, ging dat mis. Het grondwaterpeil werd zo laag dat de huizen in Terneuzen verzakten. Daarom houden ze nu alles nauwkeurig in de gaten met honderd sensoren in en rond de bouwplaats en in de stad. (Merijn fietst langs een sluis.) Dit is dus een van die honderd meetpunten in de buurt die het grondwaterpeil in de gaten houden. En Arjan krijgt alle data van die honderd meetpunten binnen op z'n laptop. Hij krijgt een alarm als het misgaat volgens mij. In die paal zitten twee buizen die 25 m diep gaan en daar zitten sensoren in die via dit kastje data sturen naar het mobiele telefoonnetwerk, zodat Arjan het allemaal weer kan verzamelen. En onder in zo'n buis zit zo'n draadje en daar zit een sensor die waterdruk meet. Hij hangt echt in het water en als die waterdruk dus verandert dan is er dus iets met het grondwaterpeil aan de hand en krijgt hij een seintje. Gaat het goed tot nu toe? Nog niet veel alarmen gehad? ARJAN VARKEVISSER: Helemaal niet. Maar het kan zijn dat jij ligt te slapen en dat jij een notificatie krijgt van de grondwaterstand bij Terneuzen. -Die alarmering gaat 24/7. Zeker weten. En dan bel je op en dan? -Moeten we de pomp lager laten draaien. Oké, laten we deze snel terugdoen. Dan blijft Terneuzen veilig, en omgeving. (Hij sluit een deksel.) Dank je wel. -Graag gedaan. (Merijn stapt op z'n fiets.) MERIJN: Ik ga weer verder. (Later staat hij weer bij Wilbur.) De grote vraag is: wanneer gaat hier het eerste schip doorheen varen? Er moet nog een heleboel gebeuren. Natuurlijk het betonwerk hier in de bouwkuip. Dit is het buitenhoofd, maar er ligt hetzelfde soort hoofd aan de binnenkant. Dus ook dat betonwerk moet allemaal nog gedaan worden. De kolkvloer moet worden afgerond, de bodemroosters. Er moet nog een heleboel ontgravingswerk gedaan worden aan de buitenkant om de schepen de sluis te kunnen laten bereiken. Kortom, genoeg te doen om in 2023 het eerste schip erdoorheen te laten varen. MERIJN: Je gaat het nog heel druk krijgen. WILBUR: Zeker. (De mannen zwaaien. Merijn staat bij het water.) En als de sluis af is, dan is het werk nog niet gedaan. Verderop op dit kanaal is een draaibrug en die moet worden slim gemaakt. Hoe dat precies gaat, laat ik in een van mijn volgende video's zien. (Beeldtekst: Meer van Bright. Abonneer op ons kanaal.) Heb je voor nu vragen, laat die achter in de comments dan ga ik ze proberen te beantwoorden. Wil je die andere video's zien, abonneer je op ons YouTube-kanaal en zet de bel aan, dan mis je nooit een video. Ik zie je in de volgende. Bye. (Hij trekt z'n blauwe hesje uit.)

Keiharde arbeid

Het meest indrukwekkend was het bezoek aan het buitenhoofd (vanaf de Westerschelde gezien, de ingang van de sluis). Het buitenhoofd is een immense put van 22 m onder NAP, waar letterlijk gezwoegd werd. Keiharde arbeid op een plek waar (toen nog) de zon scheen en het verder windstil was. Beton werd glad geschraapt, waterdichte bekleding op de wanden aangebracht en nog talloze klussen waar deze technerd geen verstand van heeft. Groots was het en dat voelde ook zo.

De oplossing zit onder andere in 100 sensoren die overal in de omgeving de grond hangen

Zomaar diep graven kan niet

Dit soort bouwwerken hebben altijd effect op de nabije omgeving. Een put van 22 m diep graven, omringd door water, kan niet zomaar. Het grondwaterpeil moest omlaag. In de jaren 60, bij de bouw van de andere sluizen in Terneuzen, ging dat mis, met als gevolg verzakte huizen en een kerk.

Die laatste bleek zelfs zo beschadigd dat hij moest worden afgebroken. Alleen de toren staat er nog. Nu voorkomt Rijkswaterstaat dit soort ellende. De oplossing zit onder andere in 100 sensoren die overal in de omgeving de grond hangen. Zij sturen bij wijze van spreken een appje mocht het grondwaterpeil te ver zakken en bebouwing in mogelijk gevaar brengen.

Kleine stukjes high-tech

We nemen deze mogelijkheden voor lief in de 21e eeuw, maar vergeet niet dat we dit soort enorme projecten niet meer zouden kunnen doen in ons dichtbebouwde en drukbevolkte land zonder die kleine stukjes high-tech in de grond.

Op de hoogte blijven?

Wil je meer weten over de werkzaamheden aan de sluis en de draaibruggen in het Kanaal van Gent naar Terneuzen?

Bekijk ons liveblog